Artikel door IVN Heuvelland
Naar verluidt is Mechelen ooit ontstaan omstreeks het jaar 1100, daar waar de Mechelbeek uitmondt in de Geul. Ook elders ontstonden dorpen vaker in de buurt van water. De nabijheid van water heeft altijd al een belangrijke rol gespeeld om zich ergens te vestigen. Water werd gebruikt om er bier van te maken (dat werd gedronken, zoals nu kraanwater). Water was nodig om het vee te drenken. Water was nodig om er de was in te doen. Water werd gebruikt om er watermolens mee aan te drijven. Kortom: men koos ervoor om in de buurt van water te gaan wonen.
Je vraagt je af of men in Mechelen of elders dan vroeger nooit last heeft gehad van overstromingen, zoals de afgelopen jaren het geval was. Zijn er dan nooit eerder overstromingen geweest? Was er minder neerslag of vielen minder grote hoeveelheden neerslag? Of is er meer aan de hand?
Feit is dat er geen geasfalteerde wegen waren en minder onverharde wegen. Hierdoor kon het water in het grind van de wegen wegzakken in plaats van wegspoelen over het asfalt en in de huizen binnendringen. Ook was er vroeger meer sprake van kleinere percelen met meer verschillend gebruik; er waren kleinere akkers, afgewisseld met kleinere weilanden. Hier kreeg het regenwater alle gelegenheid om de grond in te zakken. Tussen de percelen stonden meer meidoornhagen. In de weilanden stonden hoogstambomen. De wortels van struiken en bomen zorgden ervoor dat water kon wegzakken langs de wortels. Op de hellingen hadden boeren graften aangelegd, die ervoor zorgden dat het water werd vastgehouden en niet zo snel met de vruchtbare grond naar het dal zou stromen.
Op enig moment is besloten dat de percelen moesten worden vergroot. De fruitbomen, de meidoornhagen en de graften stonden toen in de weg en werden verwijderd. Er werd drainage aangebracht, want de weilanden langs de Geul waren te nat voor grote tractoren. Het water moest langs de drainagepijpen zo snel mogelijk naar de Geul, zodat weilanden droger werden. Gras werd steeds meer bespoten en bemest. Hierdoor groeide er nog maar één soort gras en geen enkel kruid meer. Dat eenzijdige gras houdt steeds minder water vast, dan al die diverse kruiden met wortels van verschillende lengtes. Ook werd de Geul ingedamd, zodat het water zo snel mogelijk zou worden afgevoerd. In het riool werden afvalwater en regenwater door elkaar en tegelijkertijd afgevoerd.
Sinds de problemen als gevolg van de overstromingen van de afgelopen jaren is men gaan nadenken over mogelijke oplossingen. Voor sommige oplossingen kunnen we naar de gemeente, naar het waterschap, naar de boeren of naar de natuur beherende organisaties kijken. Zij kunnen riool- en regenwater laten scheiden. Zij kunnen wadi's aanleggen. Zij kunnen de Geul, de Mechelbeek en al die andere zijrivieren van de Geul weer de ruimte geven om te kronkelen en het water te laten wegzakken in plaats van zo snel mogelijk af te voeren. Zij kunnen kruidenrijk gras inzaaien en strokenteelt toepassen op de akkers. Zij kunnen bevers in de natuurgebieden hun gang laten gaan.
Maar wij kunnen zelf ook wat doen. Regenpijpen afkoppelen en het regenwater laten wegzakken in onze tuinen is nog wel het minste. Tegels wippen kunnen we ook zelf. De stenige tuin vervangen door een groene tuin of een wadi is ook een prima oplossing. En je moet maar zo denken: al het water dat je laat weg zakken in je eigen tuin hoef je niet weg te pompen uit je kelder of garage.
Zoek je nog meer ideeën, kijk dan bij Natuurkracht.org
Monique Hermans
Voorzitter IVN Heuvelland